Obezite, tüm dünyada ve ülkemizde gittikçe artan önemli bir halk sağlığı sorunu ve en sık görülen beslenme hastalığıdır. Önlem alınmazsa ileri yaşlarda diyabet, hipertansiyon, hiperlipidemi ve kalp-damar hastalıklarına zemin hazırlar.

Nedeni

Temel olarak, çocuğun harcayabileceğinden fazla enerji alması, bir başka ifadeyle yüksek kalorili beslenmesi ile obezite oluşur. Ayrıca, tiroid bezinin az çalışması, büyüme hormon eksikliği gibi bazı durumlar da enerji kullanımını azaltarak obeziteye neden olabilir.

Obezitenin değişik tanımları bulunmaktadır.

1) Boy için ideal ağırlığın %20’nin üzerinde olması
2) Boy için ağırlık standartlarının iki standart sapma üzerinde olması
3) Yaş ve cins için vücut kitle indeksinin %85’in üzerinde olması
4) Yaş için kilonun %95’in üzerinde olması
5) Yaş, cins ve etnik guruba göre triseps deri kalınlığı ölçümünün %85’in üzerinde olması
6) Boy için kilo ölçümünün ve beraberinde deri kalınlığı ölçümünün artmış olması

Çocukta kilo arttıkça vücutta yağlanma artar, bununla başedebilmek için insülin salgısı giderek artar ve “insülin direnci” denilen durum gelişir. Obezitenin ilerlemesi sonucunda; obeziteye insülin direnci, hipertansiyon ve kan yağlarının artışı (dislipidemi) eklendiğinde metabolik sendrom ortaya çıkar.

Metabolik sendrom bileşenleri

1) Obezite
2) İnsulin direnci
3) Hipertansiyon
4) Dislipidemi

Bu metabolik olaylar sırasında;

• Kızlarda polikistik over sendromu ve aşırı kıllanma
• Erkek çocuklarda memelerde büyüme
• Safra kesesi iltihabı ve taşları
• Başağrısı, uyku bozuklukları veya uyku apnesi

Obez bir çocukta aşırı su içme ve sık ve bol idrar yapma varsa diyabet yönünden dikkatli olmalıdır. Birçok obez çocuk ergenliğe erken girer. Hormon eksikliğine bağlı obezitelerde ise puberte gecikir.

Bu kadar yoğun metabolik değişiklikleri ve gelecekteki organ fonksiyon bozukluklarını önlemek için alınacak son derece basit birkaç tedbir mevcuttur:

• Bebekleri anne sütüyle beslemek
• Ailede sağlıklı bir yemek düzeni sağlamak
• Bol sebze ve meyve yemek
• Spor yapmak

Beslenmede dikkat edilmesi gereken temel prensipler:

• Rafine şeker (sakroz) alımının azaltılması
• Rafine edilmemiş kompleks şeker tüketiminin artırılması
• Yağ alımının azaltılması
• Doymuş yağ alımının azaltılması
• Kolesterol alımının azaltılması
• Diyette lif oranının artırılması
• Orta derecede tuz alımı
• Demir ve kalsiyum alımının artırılması, florlu su alımı ve erişkin yaş gurubunda ve adölesanda alkol tüketiminin azaltılması
• 2 yaş altında düşük yağlı süt ve süt ürünleri önerilmez. Ancak çocuğun yaşı büyüdükçe kırmızı et oranı azaltılıp tavuk ve balıkla beyaz et tüketimi artırılmalıdır.