Çocuklarda böbrek ve idrar yolları hastalıklarının araştırılması ve tanısında idrar incelemesi gerekir. İdrar incelemesi ve kültürü için uygun koşulda idrar elde edilmelidir. Özellikle bebeklerde uygun idrar örneği alma kolay bir iş değildir.

Çocuklarda dört yöntemle idrar elde edilir:

1) İdrar torbası takarak

2) Orta akım idrarını alma

3) Sonda (kateter) ile

4) Enjektör (suprapubik aspirasyon) ile idrar elde etme

1) İdrar torbası yöntemi

İdrar kontrolü henüz başlamamış bebeklerde ve küçük çocuklarda, özellikle de ayaktan takip edilen hastalarda başvurulan bir yöntemdir. İlk idrar incelemesi için (tam idrar tetkiki) için torba ile idrar alınabilir, ancak idrar kültürü almak almak için güvenilir bir yöntem değildir. Çünkü, dışardan bulaşan mikroplar (kontaminasyon) nedeniyle, gerçek enfeksiyon olmadığı halde %60 oranında yalancı mikrop üremesi olur. Bu nedenle, hastanın şikayet ve bulguları ile tam idrar tetkikinde idrar yolu enfeksiyonu olma ihtimali çok yüksek olan küçük bebeklerde idrar kültürü için sonda veya enjektör yöntemi ile idrar kültürü alınması daha doğrudur. Sonda ve enjektör yöntemi ile idara kültürü alınma koşullarının olmadığı ve idrar torbası yöntemine başvurulmasının zorunlu olduğu hallerde bazı kurallara uyulması kültür doğruluğu olasılığını artırır.

Bu kurallar;

• Öncelikle idrar torbası takacak kişi ellerini sabunla uygun şekilde yıkar. Havada kendiliğinden ellerin kuruması beklenir.
• Bebek uygun bir yerde sırt üstü yatırılır. Steril gazlı bezler (petler) ile sabun ve su ile önce genital bölgeler, deri kıvrımları ve makat ve çevresi yıkanır ve silinir. Kendiliğinden havada kurumaya bırakılır.
• İdrar torbası koruyucu kılıfından çıkartılır. Yapışkan kısmının üstündeki parça, yapışkan kısmından kaldırılır. Kız çocuklarında deri kıvrımları gerilerek vajen görünür hale getirilir. İdrar torbasının yapışkan kısmı ilk olarak vajen-makat arasından başlanarak, idrar torbasının dar parçasının vajen ve makat arasına yapıştırılmasına dikkat edilerek, önce burası yapıştırılır ve daha sonra da torbanın diğer kısımları aşağıdan yukarıya doğru yapıştırılır. Erkek çocukta ise tam tersi yukarıdan aşağıya doğru, çocuğun penisi torbanın içinde kalaçak şekilde yapıştırılır.
• Bebekler, idrar torbası takıldıktan sonra dik pozisyonda tutulmalıdır.
• İdrar torbası takıldıktan sonra 30 dakikada idrar elde edilmez ise torba daha fazla bekletilmemeli ve değiştirilmelidir.

2) Orta akım idrarını alma:

İdrar kontrolü olan çocuklarda tercih edilen yöntemdir. Doğru uygulandığında güvenirliliği yüksektir. Sabun ve su ile kız ve erkek çocukların genital bölgeleri iyice temizlenir. Alınacak idrarın genital bölgede deriye veya herhangi bir yere değmemesi gereklidir. Bunun için kız çocuklarında vajen yaprakları aralanarak ve gerilerek; erkek çocukta sünnet derisi geri çekilerek; çocuklar işemeye başlar ve kesintisiz işerken, ilk idrar değil, işemenin ortasında örnek direkt olarak toplama kabına alınır.

3) Sonda (kateter) ile idrar elde etme:

Bebeklerde ve idrar kontrolü başlamamış küçük çocuklarda kullanılan bir yöntemdir. Doğruluk oranı çok yüksektir. Dışarıdan mikrop bulaşma oranı çok düşüktür. Deneyimli kişilerce uygulanır. Seçilmiş hastalarda tanının doğrulanması için de kullanılır. Torba kültüründe şüpheli üreme olanlarda veya enjektör (suprapubik aspirasyon) ile idrar elde etme tercih edilmeyen veya bu yöntemin uygulanma koşulu olmadığı durumlarda uygulanan bir yöntemdir.

4) Enjektör (suprapubik aspirasyon) ile idrar elde etme:

Doğruluk oranı en yüksek yöntemdir. Yenidoğanlar ve küçük bebeklerde, özelliklede hastanede yatanlarda kullanılan; uygulaması basit ve nispeten ağrısız bir yöntemdir. Damar girişiminden daha ağrılı değildir. Mümkünse ultrosonografi ile idrar torbasısı içinde idrar olup olmadığı değerlendirilir.