Taş Hastalığı
Üriner sistem taş hastalığı daha çok erişkin hastalığı gibi algılanmasına rağmen, bebeklik dönemi dahil tüm çocuklarda rastlanan ve görülme sıklığı giderek artan bir hastalıktır. Ultrasonografi kullanımının yaygınlaşması, taş konusunda farkındalığın artması, hareketsiz yaşam, beslenme alışkanlıklarının değişmesi ve uygunsuz D vitamini desteği bu hastalığın daha sık görülmesinin ana nedenleridir. Az gelişmiş ve özellikle sıcak iklim kuşağındaki ülkelerde taşlar daha sık görülür. Ülkemiz, Balkanlar’dan Hindistan’a uzanan endemik taş kuşağında yer almaktadır.
Üriner sistemde taşlar, basit anlatımla taş oluşumunu art¬tıran ve azaltan faktörlerin dengesinin çeşitli fiziksel ve biyokimyasal nedenlerle bozulması sonucu oluşur. Aslında bu durum idrar kristallerinin bir araya gelerek çökmesi ile oluşan kompleks bir süreçtir. Az sıvı alımı, ishal ve sıcak hava nedeniyle günlük çıkarılan idrar miktarının azlığı, hareketsizlik, idrar akımını bozan anatomik anormallikler, asidik idrar, idrar yolu enfeksiyonları, idrar sitrat miktarının düşüklüğü ve taş oluşturan iyonların (kalsiyum, oksalat, ürik asit, sistin) idrarda yüksek oranda bulunması gibi metabolik bozukluklar taş oluşumunu arttırmaktadır.
İdrar yollarında taşı bulunan bir hastayla karşılaşıldığında öncelikle taşın enfeksiyon ve tıkanma yapıp yapmadığı, nedeninin ne olduğu, tıbbi ve cerrahi tedavisinin nasıl olacağı soruları yanıtlanmalıdır. Erişkinlerde metabolik nedenler çocuklardaki kadar sık değildir. Bu nedenle çocukların tümüne metabolik değerlendirme tavsiye edilirken, erişkinlerde sadece tekrarlayan taşı olanlara metabolik değerlendirme önerilir. Etkili tedavi yönteminin uygulanmasında varsa altta yatan metabolik nedenlerin ortaya çıkarılması son derece önemlidir. Metabolik araştırmalar kan ve idrar analizlerinden oluşur. İdrarda taş oluşumuna zemin hazırlayan solütlerin miktarları ölçülür. Büyük çocuklarda 24 saatlik idrardaki miktarları belirlenirken, küçük çocuk ve bebeklerde spot idrarda her bir solütün kreatinin’e oranı ile hesaplanır ve yaşa göre normal değerleri ile karşılaştırılır.
Çocuklardaki üriner sistem taş hastalığında üç temel teda¬vi aşaması mevcuttur. Birincisi akut problemlerde acil tedavi, ikincisi girişimsel cerrahi ile taşın uzaklaştırılması, üçüncüsü ise izlem ve koruyucu tedavi ile yeni taş oluşumunun engellenmesidir.
Çocuklarda taş hastalığı, çocuk nefrologlarının ve ürologlarının ilgilendikleri bir hastalıktır. Çocuk nefrologları taşın nedenlerini araştırır, tıbbi tedavisini planlar, tekrarlamasının önlemesi için stratejiler geliştirir. Ürologlar ise belli bir büyüklüğün üzerinde olan veya idrar yolarını tıkayan taşların çıkartılmasını ve eşlik eden ek anomaliler varsa bunların düzeltilmesini sağlar.
